Raport Instytutu Jagiellońskiego oraz Amerykańskie Stowarzyszenie Wytwórców Pelletu USIPA (US Industrial Pellet Association)
Jakie kierunki mogą ułatwić naszej gospodarce efektywne odejście od wykorzystania węgla w energetyce i ciepłownictwie?
Polska stoi obecnie u progu wielkich zmian – sytuacja na świecie oraz nasze deklaracje związane z aktywnym członkostwem w Unii Europejskiej sprawiły, że z bardzo dużą uwagą musimy podejść do problemu emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń powietrza. Wielkim krokiem na drodze do jego rozwiązania na pewno byłoby zaprzestanie wykorzystania węgla w ciepłowniach oraz elektrociepłowniach. To właśnie takie instalacje mają duży wpływ na fakt, że Polska jest trzecim spośród państw UE pod względem wysokości poziomu emisji gazów cieplarnianych (w 2017 r.: 380 MtCO2e, czyli przeszło 800 g CO2e na każde euro PKB).
Spis treści
Wymogi Unii Europejskiej „Fit for 55”
Raport wskazuje, że bardzo istotnym problemem jest brak wypracowanego modelu miksu energetycznego, który będzie najefektywniejszy dla Polski. Opisuje różnorodne możliwości oraz ich wady i zalety. Zawarta w nim analiza dostępnych wariantów odejścia od paliw kopalnych wskazuje, że rozwiązanie najlepsze dla naszej gospodarki będzie oparte na bardzo zróżnicowanych źródłach – fotowoltaice, lądowych i morskich farmach wiatrowych, gazie, atomie, biomasie i wodorze. Przedstawiony przez Instytut Jagielloński scenariusz transformacji zakłada, że do 2050 r. Polska jest w stanie obniżyć poziom emisji gazów cieplarnianych względem 2017 r. o 95%, a do 2030 roku o 56%. Jednocześnie strategia ta pozwolić ma na spadki cen hurtowych energii elektrycznej.
Autorzy poświęcają uwagę także presji czasu związanej z wymogami postawionymi przez UE – do 2030 r. oczekiwane jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o min. 55% wraz z podniesionym w strategii „Fit for 55” wymogiem wykorzystania OZE do wytwarzania energii z 32% na 40%. Presję tę dodatkowo wzmacnia struktura wiekowa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego – wskazuje ona, że w najbliższych latach wycofane zostaną z eksploatacji najstarsze bloki energetyczne w Polsce. Szybko potrzebne będą nowe instalacje, które zapewnią nam bezpieczeństwo energetyczne.
Modernizowanie elektrowni węglowych
Opisane jest zagadnienie niepewności w zakresie wykorzystania gazu. Problemami są w tym aspekcie m.in. brak infrastruktury gazowej oraz gwarancji dostępności zasobów tego paliwa w części regionów. Oczywistym problemem jest również rosnąca cena wykorzystania gazu ze względu na opłaty za emisję CO2.
Jako szczególnie atrakcyjne rozwiązanie autorzy przedstawiają modernizowanie elektrowni węglowych, aby w 100% wykorzystywały biomasę. Uzasadniają to m.in.możliwością dalszego funkcjonowania istniejących obiektów,bardzo dużym obniżeniem emisji gazów cieplarnianych oraz oszczędnościami w obliczu rosnących obciążeń związanych z generowaniem CO2. Szczególnie ostatni aspekt jest bardzo istotny – wykorzystanie zrównoważonej biomasy nie jest objęte systemem EU-ETS, a do tego podnosi poziom wykorzystania OZE w krajowej energetyce.
Raport zwraca również uwagę na charakterystykę polskiego ciepłownictwa duże rozproszenie oraz wysokie zróżnicowanie zużycia energii w ujęciu rocznym. Uniemożliwia to oparcie się wyłącznie na energii ze słońca i powietrza. Dlatego autorzy wnioskują, że biomasa, jako źródło stabilne, może stanowić dobre uzupełnienie miksu paliw w ciepłownictwie, będąc skalowanym źródłem energii odnawialnej.
Dekarbonizacja Polski
Opracowanie zawiera studia przypadków konwersji dużych europejskich elektrowni i elektrociepłowni na biomasę . Poza korzyściami dla środowiska, cen produkcji energii oraz bezpieczeństwa energetycznego, odejście od spalania węgla na rzecz biomasy ze źródeł zrównoważonych może umożliwić rozwój nowych branż i stworzenie nowych miejsc pracy.
Podkreślając, jak ważne jest wykorzystanie biomasy w procesie dekarbonizacji Polski, badacze zauważają, że projekty wykorzystujące biomasę wielkoskalową, pozyskiwaną w sposób zrównoważony i odpowiedzialny, tj. pellet, były dotychczas droższe niż alternatywne źródła energii. Zwracają jednak uwagę, że wraz z ciągłym wzrostem opłat wynikających z europejskiego systemu ETS, zrównoważona biomasa staje się paliwem coraz bardziej konkurencyjnym cenowo.
Transformacja energetyczna
Polska zobowiązała się do znacznej redukcji emisji dwutlenku węgla w nadchodzących latach. Nałożone w ten sposób wymogi są bardzo restrykcyjne i niezbędne jest przemyślane i skuteczne działanie, aby zdołać je spełnić. Przeprowadzenie w tych ramach czasowych transformacji energetycznej będzie wymagało silnego wsparcia ze strony państwa.
Najlepsza dla Polski strategia będzie wymagać uruchomienia wielu niezawodnych, niskoemisyjnych i odpowiedzialnych środowiskowo źródeł odnawialnych. Zgodnie z raportem – jednym z nich powinny być źródła bazujące na biomasie.
W opracowaniu znaleźć można informacje, które pomogą lepiej poznać obecną sytuację Polski w kontekście koniecznej do przeprowadzenia dekarbonizacji oraz prognozy, jak można ją efektywnie wdrożyć w życie i na co należy zwracać przy tym szczególną uwagę.
